2024-03-29T04:29:20Z
https://www.armanshahrjournal.com/?_action=export&rf=summon&issue=3603
معماری و شهرسازی آرمان شهر
فصلنامه آرمانشهر
2008-5079
2008-5079
1388
2
3
گردشگری پایدار درپارکهای طبیعی حومه شهرها با استفاده از رویکردتحلیل راهبردی (SWOT)نمونه موردی: «اراضی ناژوان حومه شهراصفهان»
ناژوان جزیی از پیکره شهر اصفهان و تنها باقیمانده فضای سبز طبیعی حاشیه رودخانه زایندهرود درحومه شهر اصفهان است که بهدلیل قابلیتهای بیهمتای آن، مورد توجه اقشار مختلف اجتماعی بااهداف کاملاً متفاوت قرارگرفته است. درحالیکه دوستداران طبیعت و طرفداران محیطزیست برحفظ وگسترش سرسبزی ناژوان پا میفشارند گروههایی از جمعیت به ویژه مهاجران و سوداگران زمین و مسکن با سوء استفاده از خلاءهای قانونی، اراضی کشاورزی و باغهای محدوده را نابود میکنند. ادامه این روند و نیاز شهروندان به فضای تفریحی موجب گردید که در همین راستا مدیریت شهری ازسال 1374 اقدامات وسیعی را درعرصههای مختلف و با تهیه طرح جامع اراضی ناژوان در دستور کارخود قرار دهد. طی این سالها تلاش براین بوده است که اراضی ناژوان به عنوان یک پارک طبیعی حومهای در مجاورت شهر اصفهان درعین اینکه از توسعه شهر بر روی اراضی کشاورزی و باغها محافظت میشود بتواند به نیازهای گردشگری- فراغتی مردم نیز درغالب تفریحات طبیعت محور پاسخگو باشد. در این مقاله سعی شده است با تکیه بر رویکرد تحلیل راهبردی (SWOT ) به ارائه راهبرد درجهت توسعه گردشگری پایدار در قالب پارک طبیعی حومهای شهر اصفهان با توجه به اینکه این اراضی عمدتاً کشاورزی، بیشهزار و باغ بوده و درطول تاریخ، محل انشعاب مهمترین مادیهای شهر اصفهان و حومه و تولید میوههای مرغوب و صیفیجات بوده است؛ پرداخته شود.
گردشگری پایدار
پارک طبیعی حومهای
تحلیل راهبردی
2010
03
01
1
9
https://www.armanshahrjournal.com/article_32584_91d8e3b140f837b58e51df92f7fda12c.pdf
معماری و شهرسازی آرمان شهر
فصلنامه آرمانشهر
2008-5079
2008-5079
1388
2
3
معرفی مبانی نظری الگوی تعیین محدودههای همگن عملکردی راهی برای اصلاح برنامههای کاربری زمین شهری در ایران
شهرسازی دوران مدرن در برنامهریزی جهت تعیین میزان و نحوه استفاده از اراضی شهری متبلور شده است و در قرن گذشته این فعالیت سیر تحول پر فراز و نشیبی را از سر گذرانده است. امروزه شهرسازان تلاش دارند تا با تکیه بر انگارههایی چون نوشهرسازی و توسعه پایدار به گونهای کاربری زمین شهری دست یابند تا از طریق آن شهرهایی مطلوب و زیستپذیر داشته باشد. چالشهای مبنائی موجود بر سر راه نظریهپردازان و متخصصین باعث شده تا پژوهش در این موضوع روندی مستمر داشته باشد.
اگر چه سابقه برنامهریزی در ایران طولانی است لیکن اقدامات انجام گرفته و طرحهای تهیه شده در قالب انگارههای اولیه برنامههای کاربری زمین و آن هم در اشکالی پر نقص هم از نظر تهیه و هم از نظر اجرا بوده است. اصلاح این روند ضرورتی است که باید با توجه به واقعیتهای موجود در حرفه شهرسازی و مدیریت شهری صورت پذیرد. در عین حال از تجربیات و نظریات شهرسازی مطرح در جهان بهرهمند باشد.
مقاله حاضر بخشی از مبانی نظری و روش پیشنهادی در این رابطه است که بر اساس پژوهش تفصیلی صورت گرفته، ارائه میگردد. اتخاذ رویکردی ترکیبی و فرآیندی گام به گام که به تدوین الگویی تحت عنوان محدودههای همگن عملکردی در شهرها میانجامید و جهت ارتقاء توان مدیریتی در برنامهریزی کاربری زمین بر اساس بانکهای اطلاعاتی کارآمد و هدفمند قادر خواهد بود تا گامی اولیه و موثر را در اصلاح برنامههای کاربری اراضی به لحاظ معیارهای اجتماعی و فرهنگی بردارد؛ در این نوشتار مورد بحث قرار خواهد گرفت.
برنامهریزی کاربری زمین
توسعه پایدار شهری
نوشهرسازی
محدودههای همگن عملکردی
2010
03
01
10
22
https://www.armanshahrjournal.com/article_32587_6e4ec72ec5206d93a7c13e24ed64f7d4.pdf
معماری و شهرسازی آرمان شهر
فصلنامه آرمانشهر
2008-5079
2008-5079
1388
2
3
نقش برنامه ریزی کالبدی در کاهش آسیب پذیری شهرها در برابر خطرات زلزله
آمادگی قبلی برای برخورد با زلزله، یکی ازمهمترین عوامل در کاهش خسارتهای ناشی از زلزله است. آمادگی برای برخورد با زلزله جنبههای گوناگونی دارد و میتوان با استفاده از تمهیدات برنامهریزی کالبدی، شهرها را به گونهای طراحی و برنامهریزی کرد که به هنگام زلزله کمترین آسیب به آنها وارد شود. در این مقاله شناساندن نقش برنامهریزی شهری و کالبدی و موضوعات مرتبط با آن مانند: « ساختار شهر، بافت شهر، شکل شهر، تراکمهای شهری و نحوه کاهش خسارتهای زلزله از دیدگاه برنامه شهرسازی» بررسی شده است. ساختارهای شهری گوناگون، مقاومتهای متفاوتی در برابر زلزله دارند و شاید بتوان گفت که به طور مثال: ساختار چند مرکزی بیش از ساختار تک مرکزی در برابر زلزله مقاومت دارد. با افزایش نسبت ساخته شده به کل سطح زمین و یا به فضای باز، آسیبپذیری فضای باز ناشی از ریزشآوار ساختمانها و غیر قابل استفاده شدن بافت افزایش مییابد. بعضی از کاربریها در شهر وجود دارند که نقش بسیار حساسی در جلوگیری از آسیبپذیری شهر در برابر زلزله دارند؛ این کاربریها به «کاربریهای ویژه» معروفند. آسیب دیدن این کاربریها به دلیل عملکرد حساسی که به هنگام وقوع زلزلهدارا میباشند، از حساسیت فوقالعادهای برخوردارند و ضروری است در مکانیابی این گونه کاربریها دقت فراوان صورت گیرد تا حداقل به این مراکز آسیبی وارد نشود.
برنامهریزی کالبدی
آسیب پذیری
زلزله
2010
03
01
23
31
https://www.armanshahrjournal.com/article_32588_4210414d91780f3b09deab22bea187c2.pdf
معماری و شهرسازی آرمان شهر
فصلنامه آرمانشهر
2008-5079
2008-5079
1388
2
3
هنجارهای کیفی طراحی فضای شهری مردم مدار (آزادی مدار)
محوریت "انسان" در طراحی شهری، از بدو ظهور حرفه ـ دانش طراحیشهری مدنظر بوده است. بهعلاوه، با نگاهی به دیدگاههای نظریهپردازان این حوزه معرفتی، گرایش به انسان و آزادیهای منتسب به او در بیشتر اظهار نظرها قابل ردیابی است. از این رو آنچه در این نوشتار به عنوان فضای شهری مردممدار (آزادیمدار)2 مطرح است، نخ تسبیح گرایشهای نوعا پراکنده انسانمدارانه، مردمدوستانه و آزادیخواهانه طراحی شهری از نگاه اندیشمندان این رشته به شمار میرود. در یک کلام، طراحی فضاهای شهری مردممدار مفهوموارهای3 معطوف به "طراحی برای همگان" میباشد که حمایت از حقوق استفادهکنندهگان، ایجاد دسترسی، آزادی عمل و ... را دنبال میکند. معهذا، به ندرت از حوزه همپیوندی هنجارهای انسانمدارانه و آزادیمدارانه جوامع با قالبهای حرفهای، مفهومی و فرایندگاری طراحیشهری سخن گفته شدهاست. آگاهی از شاخصها یا هنجارها و زیرهنجارهایی که موجودیت آنها در بار محیطی فضاهای شهری (همگانی) مبین مردممدار بودن آنها باشد، مقدمهای است که میتواند چهگونهگی ارتباط طراحیشهری با مردممداری را نشان دهد. محیطهای پاسخده واجد هنجارهایی هستند که شناخت آنها از نگاه آزادیمداری یا مردم مداری میتواند هنجارهای مذکور را بازشناسایی نماید. این مقاله در راستای دستیابی به هنجارهای کیفی طراحی فضاهای شهری مردممدار، روششناسی خاصی را دنبال مینماید، که بر اساس آن، طی مطالعات جداگانهای در حوزه دموکراسی(مردممداری) و طراحیشهری، ویژگیهای عمومی دموکراسی و هنجارهای کیفی پاسخدهندگی محیط از نگاه نظری و مطالعات موردی نمونه حاصل گردیده است. و با تطبیق و قیاس آنها با یکدیگر، دستهبندیهای جداگانهای از هنجارهای کیفی محیطی در قالب ویژگیهای مردممداری بهدست میآید که زمینه را برای یافتن نقاط اشتراک هنجارهای محیطی و استنتاج "هنجارهای کیفی طراحی فضاهای شهری مردممدار" مهیا مینماید. در انتها هنجارهای کیفی مذکور به تفکیک، خلاصهوار مورد بررسی قرار میگیرند.
دموکراسی
مردم مداری
آزادی مداری
فضای شهری مردم مدار
هنجارهای کیفی
پاسخ دهندگی
2010
03
01
32
48
https://www.armanshahrjournal.com/article_32590_be62d6739fbc70ad99cb4f86bd985325.pdf
معماری و شهرسازی آرمان شهر
فصلنامه آرمانشهر
2008-5079
2008-5079
1388
2
3
بازخوانی مفهوم تضاد در ارتقا تنوع بصری فضاهای عمومی شهری، نمونه موردی: میدان بهارستان تهران
موضوع کیفیت فضاهای عمومی شهری یکی از نقاط تمرکز پژوهشهای اخیر طراحی شهری بوده و تلاش در جهت ایجاد فضای عمومی شهری که رضایت شهروندان در وجوه مختلف را جلب نماید، به عنوان یکی از راهبردهای اصلی پروژههای طراحیشهری مطرح شده است. به نظر میآید در این میان کیفیت بصری فضا به علت تعامل دیداری مستقیم با چشم انسان یکی از نخستین گامهای درک خوشایندی فضا توسط شهروندان میباشد. در مبانی طراحی شهری این موضوع با زیباییشناسی بصری فضاهای عمومی شهری همراه میشود و مفاهیم پایهای همچون تناسب، تباین، هماهنگی، تضاد و ... در این ارتباط مطرح میشوند. در میان این مفاهیم تباین و تضاد از ابهام بیشتری نسبت به بقیه برخوردار بوده و نوع استفاده از آنها میتواند برآیندهای مختلفی را به همراه داشته باشد. به نوعی میتوان گفت بین درجههای انتهایی تباین و درجات ابتدائی تضاد یک همپوشانی ایجاد میشود. با وجود آن که در ظاهر واژه تضاد بار منفی به ذهن متبادر میشود ولی هنگامی که این موضوع در طراحی شهری مطرح میشود چگونگی استفاده ازآن است که میتواند منفی یا مثبت باشد. نگاه به اغلب فضاهای شهری شاخص بیانگر این مطلب است که در عمده این فضاها درجهای از تضاد وجود داشته است. تاریخ طراحی شهری در ایران دارای گنجینهای از تجربههای غنی استفاده هوشمند از تضاد در فضاهای شهری است. در تاریخ معماری و شهرسازی قرن بیستم نیز موضوع پیچیدگی و تضاد یکی از مهمترین نقدهای پست مدرنیسم بر دوران مدرنیسم بوده است.
با توجه به یکنواختی حاکم بر سیمای فضاهای عمومی شهری در شهرهای امروزی ایران به نظر میآید میتوان از پتانسیلهای تضاد در ایجاد تنوع بصری بیشتر بهره برد. میدان بهارستان تهران یکی از بارزترین نمونههایی است که با وجود داشتن این پتانسیل غنی از تضاد به خوبی مورد بررسی قرار نگرفته و جایگاه این تضاد در زیباییشناسی فرمی میدان به خوبی تحلیل نشده است. این امر خود زمینه ساز عدم وجود یک انجام بصری و عدم ادراک بصری مناسب شده است.
این مقاله با تکیه بر روش تحقیق توصیفی و گردآوری اطلاعات به روش میدانی و مشاهدهای ابتدا به تعاریف تضاد و تباین و درجههای آنها پرداخته، سپس رابطه بین پیچیدگی و تضاد با جالب بودن و دلپذیر بودن فضاهای عمومی شهری را در تحلیل میدان بهارستان مورد بررسی قرار میدهد.
مجموع تحلیلها در بازخوانی مفهوم تضاد در میدان بهارستان حکایت از آن دارد که تجربه طراحی دورههای مختلف تاریخی در مهمترین عناصر ساختار بصری میدان بهارستان یعنی مجلس ملی، مسجد سپهسالار و مجلس شورای اسلامی سبب ایجاد صحنهای از همنشینی این عناصر در یک تضاد مثبت دارد و فضای باز میدان بهارستان به نوعی روایتگر این تابلوی تنوع بصری است. توجه به این پتانسیل یکی از مهمترین گامها در ارتقا تنوع بصری میدان بوده که در ارتباط باارتفاع جدارهها و عناصر ارتفاعی میدان میباشد. این پتانسیل تضاد میتواند به درون میدان نیز رسوخ کرده و در طرحهای ساماندهی میدان با استفاده از تضاد در کف، بدنه و مبلمان در همراهی با تضاد موثر عناصر فرمی میدان در راه دستیابی به هویت خاص میدان بهارستان گام برداشت.
تضاد
تباین
تنوع بصری
دلپذیری
میدان بهارستان
2010
03
01
49
56
https://www.armanshahrjournal.com/article_32591_55d54ce4b05279117d1f6c3fd8fc3f62.pdf
معماری و شهرسازی آرمان شهر
فصلنامه آرمانشهر
2008-5079
2008-5079
1388
2
3
برررسی و ارزیابی شاخص های موثر در هویت شهری، نمونه موردی: محله جلفا در شهر اصفهان
شهر بزرگترین نماد تمدن بشری است که بشر آن را برای امنیت و آسایش خود بنا نموده است. شهر تنها یک سکونتگاه نیست، بلکه آبادی است که روح اجتماع در آن دمیده شده است و از آن هویت میگیرد هویت شهری، هویت جمعی است که با تبلور عینی در فیزیک و محتوای شهر معنادار میشود و به واسطه ایجاد تداعی خاطرات عمومی در شهروندان، و تعلق خاطر شهرنشینان را به سوی شهروند شدن هدایت میکند. پس هرچند که هویت شهر خود معلول فرهنگ شهروندان آن است؛ لیکن فرآیند شهروندسازی را تحت تاثیر قرار داده و میتواند باعث تدوین معیارهایی مرتبط با مشارکت و قضاوت نزد ناظران و ساکنان گردد.
از آنجایی که «هویت» مجموعهای از صفات و مشخصاتی است که باعث «تشخص» یک فرد یا اجتماع از افراد و جوامع دیگر میشود؛ شهر نیز به تبعیت از این معیار، شخصیت یافته و مستقل میگردد. مقوله هویت به طور عام و هویت شهری به طور خاص از جمله مقولاتی است که به جهت نقشی که در شناخت افراد، اشیا، اجتماعات و مکانها دارد، حائز اهمیت فراوان است. علی رغم اهمیت این موضوع در دوران اخیر بحران هویت شهری به صورت نگران کنندهای احساس می گردد شهرها و فضاهای شهری در گذشته از استقلال، شخصیت و هویت ویژهای برخوردار بودهاند؛ در حالیکه آنچه از اغلب شهرهای کنونی در ذهن عموم شکل میگیرد جز مجموعهای از ساختمانهای بلند، خیابانها، ادارات و پارکها نیست که در نتیجه آن، تعلق خاطر به این فضاها به مرور کمتر و کمتر میشود. در واقع باید گفت در دوره معاصر و به خصوص در سالهای اخیر ساختن برای ساختن و نه ساختن برای زیستن مجالی را برای توجه به مقولاتی مهم و عمیق همچون هویت در شهرسازی و معماری باقی نگذاشته است. مدیران و طراحان شهری به جدیت با تدوین قوانین سعی بر اعمال نظر خود را بر کالبد مصنوع شهر داشته و از سوی دیگر شهروندان نیز که تابع فرهنگ و عناصر فرهنگی جامعه خویشند، اصرار بر هدایت کالبد شهر بر اساس فهم خویش از هویت شهری دارند. این مسئله مشکلات عدیدهای در فرآیند شکلگیری کالبد شهرها ایجاد نموده است و عملاً خلأهای بزرگی در وضع موجود با آرمان شهر پدید آورده است. از طرفی به علت عدم آموزشهای لازم و تقلیدهای بدون اندیشه از مظاهر غربی و الگوهای مدرن، شهرهای زیادی بر خلاف هویت اصیل شهر ایرانی، در حال شکلگیری و گسترشاند. در این میان فضاهای شهری و بهویژه فضاهای شهری تاریخی به سبب نقشی که در شکل دادن تصویر ذهنی و نقشه شناختی از شهرها در هویت بخشی به شهرها از جایگاه ویژهای برخوردارند. در مقاله حاضر شاخصهای مؤثر بر هویت شهری و محلهای در محله جلفا، واقع در منطقه پنج شهرداری اصفهان که شکلگیری آن به دوران صفوی باز میگردد؛ معرفی شده است. این شاخصها در ابعاد گوناگون زیستمحیطی، اجتماعی، اقتصادی و کالبدی فضایی و میزان تاثیرشان برمبنای مطالعات میدانی وتطبیقی بوده است درانتها راهکارهایی درراستای ارتقای هرچه بیشتر این شاخصها دراین محله ارائه شده است.
هویت
تعلق خاطر
حس مکان
خاطره جمعی
حس شهروندی
2010
03
01
57
69
https://www.armanshahrjournal.com/article_32599_ad3b1213f432b56ec24f604c4a989348.pdf
معماری و شهرسازی آرمان شهر
فصلنامه آرمانشهر
2008-5079
2008-5079
1388
2
3
بررسی شاخص های تداوم یافته در تبیین هویت فضاهای خیابان لاله زار تهران
در تعریف هویت شهر و رابطه آن با عناصرش، توجه به دگرگونیها و تحولات اجتنابناپذیر تاریخی و اجتماعی ضرورت دارد. دلیل ظهور و شکلگیری مداوم مکانها را در دگرگونیها و تحولات فرهنگی و تاریخ باید جستجو کرد. این تحولات سبب میشود که عناصر جدیدی به یک مجموعه اضافه شده، عناصری از آن حذف شوند و به این ترتیب مؤلفه تاریخی مکانها که خود ناشی از تحولات فرهنگی هستند، به ارکان هویتی آنها تبدیل شوند.
در مطالعات شهری، هویت به واسطه رابطه متقابلی که با مفهوم فضا دارد و نیز به واسطه نقشی که در ایجاد تصویر ذهنی از مکان و در نتیجه کیفیت زندگی شهری ایفا میکند مورد توجه است. از این رو نقش شهرها به عنوان مراکزی برای اشاعه شاخصهای فرهنگی جوامع پذیرفته شده است، چرا که در فضاهای عمومی است که روابط متقابل اجتماعی رخ میدهد و به بلوغ میرسد و در حقیقت یک رابطه درونی نزدیک میان فضای شهری و هویت فرهنگی به وجود میآید.
بدین ترتیب فضاهای شهری عموماً در طول زمان مشمول یک هویت تداوم یافته تاریخی می شوند. شاخصهایی که در تبیین این هویت تاریخی موثر هستند در طی زمان تاثیرات کارکردی مشابهی را در فضای مورد نظر باعث میشوند. این شاخصها باعث تداوم هویت فضاهای شهری میشوند به طوریکه میتوان به آن یک هویت تاریخی اطلاق کرد.
میتوان گفت در میان انواع فضاهای شهری، خیابانها دارای اهمیت ویژهای میباشند. از دید عملکردگرایان، خیابان فضایی ارتباطی است که جهتدهنده، تقسیم کننده و تقویت کننده ساختار شهر است و آنان که به ادراک محیط اهمیت میدهند راهها را مهمترین عامل سازمان یافته در نقشهپردازی ذهنی انسان میدانند. از طرف دیگر امروزه با برخی از این فضاهای شهری روبرو هستیم که فاقد هویت مثبت و یا واجد نوعی هویت خنثی هستند. از اینرو با توجه به اینکه هر یک از فضاهای شهری ممکن است در گذشته دارای یک یا چند شاخص هویتی بوده یا هم اکنون قابلیت ارائه چنین کارکردهایی را داشته باشند، میتوان به کنکاشی در جهت شناسایی و تقویت وجوه شاخص هویت تاریخی آنها اقدام کرد. در این نوشتار پس از تعریف و بازخوانی مفهوم هویت در فضاهای شهری به بررسی شاخصهای موثر و تداوم یافته در شکلدهی به هویت فضای مورد مطالعه و در انتها به بیان سیاستهای کلی در جهت تقویت و احیاء هویت آن پرداخته شده است.
هویت
شاخص های تداوم یافته
فضای شهری
خیابان لاله زار
2010
03
01
70
77
https://www.armanshahrjournal.com/article_32600_395db1d23d0e688fbe651e18c63bd63d.pdf
معماری و شهرسازی آرمان شهر
فصلنامه آرمانشهر
2008-5079
2008-5079
1388
2
3
پارک اکولوژیکی؛ بوم شناسی طبیعی- فرهنگی
رویکرد پایدار به محیط بصری شهر در راستای طراحی پایدار، بر اساس سه اصل ساختار اجتماعی- فضایی پایدار، الگوبرداری از طبیعت و استفاده از منابع انرژی تجدید پذیر، معرف جایگاه و نقش جدید منظر شهری است که در آن بایستی پاسخهای مناسب به مسائل اکولوژیک، رفاه اقتصادی و زندگی جمعی در بستر زیباییشناسی اکولوژیک، با یکدیگر تلفیق شده باشند. در این میان سیستم طراحی پارک به عنوان هدایتگر و جلودار طراحی شهری جامع و همه جانبه و فضای سبز به عنوان بستر اصلی طراحی پارک و بخشی از سیمای شهر، محل ارتباط انسان شهرنشین و طبیعت است. انسانی که با توسعه سریع پیشرفتهای صنعتی و تکنولوژیکی، حضور فعال خود را در فضاهای باز شهری از دست داده و با طبیعت نیز بیگانه شده است. به این ترتیب احتیاجات روانی و اجتماعی افراد از محیط زیست تحت تاثیر مستقیم مسائل اقتصادی و صنعتی قرار گرفته و فرم تازهای یافته است.
از سال 1991 با مطرح شدن عنوان جدیدی از پارکهای شهری به نام پارکهای اکولوژیکی، چالش جدیدی در زمینه ارتباط انسان و محیط زیست پیرامونش در بستر شهر مطرح شد که بسیار متفاوت از پارکهای منظری گذشته است و همگام با اصول طراحی چشم انداز شهری پایدار که حاصل الگوی طراحی شهری پایدار است، گام بر میدارد.
این نوشتار بر آن است تا با مروری توصیفی بر ادبیات موضوع و تحلیل قیاسی نمونههای موردی موفق چنین پارکهایی، به این مساله بپردازد که ویژگیهای پارک اکولوژیکی در باز تولید هویت طبیعی- فرهنگی مکان و تقویت چشم انداز شهری پایدار چیست؟ آیا منظور از لغت اکولوژی در طراحی پایدار صرفاً اکولوژی طبیعی است یا در واقع یک اکولوژی فرهنگی و شاید ترکیب این دو، و در این راستا برای طراحی اکو محور چه روندی باید در نظر گرفته شود. نتایج حاصل از این بررسیها در نهایت معرف ویژگیهای پارک اکولوژیکی به عنوان ترکیبی از منظر طبیعی و منظر فرهنگی است که در آن فضایی جمعی با رویکرد اکولوژیکی طراحی میشود و عواملی از جمله افزایش تعاملات اجتماعی هدفمند در راستای آموزش مستقیم و غیر مستقیم و ارائه راهکارهای حفاظت از محیط زیست، چهارچوب اصلی طراحی و عملکردی آن را تشکیل میدهند. اکثر نمونههای موفق این پارکها، با توجه به ماهیت موضوع در سایتهایی که زمانی در آنها چرخهای از فعالیتهای تولیدی- مصرفی انجام میشد شکل گرفتهاند تا گذشته سایت را دوباره احیا کنند. چنین تلاشی بیانگر ضرورت توجه همزمان به بوم شناسی طبیعی و بوم شناسی فرهنگی در راستای ایجاد محیط بصری و عملکردی دینامیک و پویا در شهر است و این خود می تواند راهکاری در باززنده سازی و احیای اکوسیستمهای فراموش شده شهری باشد.
اکولوژی
زیبایی شناسی اکولوژیک
پارک اکولوژیکی
منظرشهری پایدار
بوم شناسی طبیعی
بوم شناسی فرهنگی
2010
03
01
78
89
https://www.armanshahrjournal.com/article_32601_f85a37fc951b5c8227b635a667e9f513.pdf
معماری و شهرسازی آرمان شهر
فصلنامه آرمانشهر
2008-5079
2008-5079
1388
2
3
تحلیل نظام های ساختاری و شکلی حاکم بر معماری منظر ایرانی (باتاکیدبرغالب ادیان توحیدی ایران)
طبیعت کلیت و مظهر تجلی وجود است مقام خاص و مقدسی دارد در باغ و در آن همه چیز در حال نظم و تعادل قراردارد در باغ طبیعت از پیش اندیشیده شده، رابطه انسان و طبیعت را در نهایت هماهنگی نشان میدهد. باغ به کمک اشکال منظم هندسی رابطه میان طبیعت و دنیای درون به تصویر میکشد. دراین میان معماری منظرایرانی مفهوم عرفانی و مذهبی طبیعت و نظم جهانی را منعکس و مفاهیم فضاها را مطرح میکند معماری منظر ایرانی آن فضای سبز و منظم در واقع الگویی ابتدایی و قدیمی است که پیچیدهترین نیازهای انسان را برآورده میکند و علایم بیرونی و قابل رویت از شکوهی درونی و غیر قابل رویت ر ا عرضه میکند و نظم و معنایی ابدی درتلاطم بحران دنیوی زندگی جاودانی علی رغم آرامش و هیاهو را وعده میدهد.
این مقاله با هدف تحلیل نظامهای ساختاری و شکلی حاکم بر معماری منظر ایرانی و بسط و توسعه فرآیند تأثیرپذیری ساختار شکلی و مفهومی معماری منظر در ایران از مفاهیم مذهبی و غالب ادیان توحیدی ایران شامل زرتشت و اسلام، به منظور ارتقاء کیفی مصادیق معماری منظر تنظیم گشته است. روش تحقیق از نوع تحلیلی- توصیفی و انتخاب پنج نمونه موردی از مصادیق باغهای ایرانی و روش جمع آوری اطلاعات از نوع کتابخانهای و میدانی توسط مشاهده نمونههای باقی مانده از مناظر ایرانی از دوره زرتشت و اسلامی میباشد. پس از تجزیه و تحلیل نظامهای ساختاری و شکلی حاکم بر معماری مناظر ایرانی در نهایت چنین نتیجه میشود که کیفیت تأثیرپذیری محیط مصنوع زیست بشر از مفاهیم مذهبی، به دلیل غنای آموزههای هر مسلک توحیدی و تاثیر شگرفی که این تأثیر پذیری میتواند بر افزایش کیفیت محیطی بگذارد، ضرورت بررسی پژوهشی این جستار را به منظور تعیین فاکتورها و عواملی که توجه به آنها میتواند سبب ارتقای کیفی محیط در طرحها و پروژههای دوران حاضر گردد، مشخص مینماید.
نظام ساختاری
منظر ایرانی
باغ ایرانی
ادیان توحیدی
2010
03
01
90
102
https://www.armanshahrjournal.com/article_32602_0e15a84cdfeffce297e36db1915929db.pdf
معماری و شهرسازی آرمان شهر
فصلنامه آرمانشهر
2008-5079
2008-5079
1388
2
3
ایجاد منظر شهری مطلوب در مسیرهای پیاده
حرکت پیاده طبیعیترین، قدیمیترین و ضروریترین شکل جا به جایی انسان است و پیادهروی هنوز مهمترین امکان برای مشاهده مکانها، فعالیتها و احساس شور و تحرک زندگی و کشف ارزشها و جاذبههای نهفته در محیط است.
پیادهروی دارای اهمیت اساسی در ادراک هویت فضایی، احساس تعلق به محیط و دریافت کیفیتهای محیطی است.
مسیر پیاده یا پیادهراهها جزئی از فضاهای شهری هستند که به دنبال تردد بیش از حد سواره و کاهش ایمنی تردد پیاده در شهرها، پس از سالها دوباره ایجاد شدهاند. این مسیرها که میتوان گفت به دنبال نیاز به پیادهروی شهروندان به وجود آمدهاند یکی از عناصر اصلی فضاهای شهری محسوب میشوند؛ آن جایی که امکان مراوده بین انسانها، تفریح، پیادهروی،گذران اوقات فراغت، بازی، خرید، تجمع و تظاهرات، دیدار، نشستن، نگاه کردن، دسترسی، تردد، تبلیغات، اطلاع رسانی و غیره را برای همگان فراهم میآورد.
با افزایش اولویت دهی به اتومبیلها در شهرهای امروز تقریباً همه چیز از کمیتها تا کیفیتها، برای سرعت اتومبیل و درک سوارهها ساخته و طراحی میشود و شهروند پیاده به عنوان عضو اصلی سازنده شهر و نیازهای او به کلی به فراموشی سپرده شده است. از جمله این مسائل فراموش شده، توجه به منظر شهری در مسیرهای مخصوص پیاده است.
منظر شهری محیطی است محسوس و موثر بر رفتار فرد و نتایج آن. میزان موثر بودن محیط بر فرد بستگی به میزان ادراک فرد دارد که خود وابسته به آمادگی ناظر برای ادراک، ظرفیت ادراکی و شرایط محیطی ادراک میباشد.
مطالعه حاضر بر آن است تا پس از تعریف مسیر پیاده و منظر شهر، به صورت توصیفی ـ تحلیلی و از طریق مطالعات اسنادی، با در نظر گرفتن یک مسیر پیاده به عنوان فضای شهری و با برشمردن عناصر منظر شهری و شاخصهایی که سبب ایجاد مطلوبیت در منظر شهری میشوند؛ راهکارهایی جهت مطلوب ساختن منظر شهری مسیرهای پیاده عرضه کند و در این زمینه چارچوب اصلی از نظریات سایمون بل، جهانشاه پاکزاد،گوردون کالن، کوروش گلکار و ... استخراج شده است.
قابل ذکر است که به دلیل کمبود مجال تحقیق در این مطالعه، تنها به عوامل کالبدی مؤثر بر منظر شهری مسیر پیاده پرداخته شده، اما باید توجه داشت که سایر عوامل نیز به نوبه خود نقش مهمی در ایجاد مطلوبیت منظر دارند.
مسیر پیاده
منظر شهری
شاخص های مطلوبیت
2010
03
01
103
112
https://www.armanshahrjournal.com/article_32603_6d41c1959b13525f3002d62bf940bd0e.pdf
معماری و شهرسازی آرمان شهر
فصلنامه آرمانشهر
2008-5079
2008-5079
1388
2
3
معماری و سینما عناصر مکمل و هویت بخش فضا و مکان
معماری و سینما مجموعهای از هنر و فنونی هستند که به کمک دستان توانای معمار و فیلمساز درهم آمیختهاند. معماری و سینما هر دو به ایجاد فضا و روح زندگی میپردازند و در فرآیند ادراک فضا، هر دو هنر به اصول مشترکی پایبندند. جهان معماری و دنیای سینما از عناصر بنیادی مشترکی همچون صحنه، فضا، نور، حرکت و دید برخوردارند. هنر معماری در سینما به عنوان عامل اصلی ایجاد تعادل و هماهنگی در شکل تصاویر و ترکیب صحنه مطرح میشود. خاصیت مکانی یا زمانی فضا، رنگ، نور، سایه روشن تاثیر متفاوتی بر بیننده میگذارد. همچنین فضاهای بصری مهمترین عامل بیان در فیلم هستند. عوامل بصری موجود در بافت یک بنای معماری مانند: «رنگ، سطح، خط، نقطه و ...» نیز میتواند عوامل بصری برای پس زمینه تصاویر یک فیلم باشند و معانی مورد نظر کارگردان را تقویت کند و فیلمسازان با بهرهگیری از معماری از طریق معنا و فضاسازی بصری به شخصیتپردازی، ایجاد هویت و خلق مکان بپردازند. در این میان فضاهای شهری و بناهای معماری به عنوان مکان یک رویداد فیلم از اهمیت زیادی برخوردارند و معرف موقعیت زمانی، فرهنگی، تاریخی، اجتماعی و ... در فیلم هستند. به طوری که توجه به مقوله شهر در سینما به صورت جدی و آگاهانه، ایده جدیدی است که میتواند مورد توجه کارگردانان و فیلمسازان قرار گیرد. فضاهای شهری ما در سینمای ایران باید دارای شخصیت گردیده و به عبارتی منعکس کننده هویت ایرانی باشند. در این مقاله بر آنیم به ارتباط متقابل معماری و سینما به عنوان دو عنصر مکمل و نقش آنها درهویت بخشی به مکانها و فضاهای شهری، پرداخته و همگامی این دو هنر و فن را مورد بحث و بررسی قرار دهیم.
معماری
سینما
مکان
هویت
فضای شهری
2010
03
01
113
120
https://www.armanshahrjournal.com/article_32604_3d6cf76fc47aea4c705e88c82a5dd1c7.pdf
معماری و شهرسازی آرمان شهر
فصلنامه آرمانشهر
2008-5079
2008-5079
1388
2
3
معماری پایدار در شهرهای کویری ایران
عدم توجه به بنیادهای پایداری معماری سنتی ایران و عوامل گوناگون موثر بر آن، پیکری فرسوده و ناپایدار از بافت شهری به جای گزارده است. بدون شک پیشرفت تکنولوژی ضرورتی است که از آن نمیتوان چشم پوشید، ولی این عامل نباید ارزشهای ما را خصوصاً در زمینه پایداری محیط زیست دستخوش مخاطره نماید. در همین راستا میبایست راهکارهای فراموش شده در طراحی محیط مسکونی پایدار شناسایی شده و با به روز نمودن آنها با توجه به تکنولوژیهای موجود، از آنها در طراحی ساختمانهایی پایدار استفاده نمود.
در این جهان، معماران نیز همسو با سایر دانشمندان در پی یافتن راهکارهایی جدید برای تأمین زندگی مطلوب انسان بودهاند. بدیهی است که زندگی، کار، تفریح، استراحت و ... همه و همه فعالیتهایی میباشند که در فضاهای طراحی شده توسط معماران صورت پذیرفته و از آنجا که نقاط ضعف و قوت یک ساختمان بر زیست بوم جهان تأثیر مستقیم خواهد داشت، وظیفهای بس حساس در این خصوص بر عهده معماران میباشد.
کاربرد مفاهیم پایداری در معماری، مبحثی تازه را به نام معماری پایدار، معماری اکولوژیکی، معماری سبز و معماری زیست محیطی باز کرده است که همگی اینها دارای مفهوم یکسانی هستند و بر معماری سازگار با محیط زیست دلالت دارند.
با جمعبندی نظرات و ایدههای تمام نظریه پردازان فوق میتوان گفت معماری پایدار که در واقع زیرمجموعه طراحی پایدار است؛ یکی از جریانهای مهم معاصر است که عکسالعملی منطقی در برابر مسایل و مشکلات عصر صنعت به شمار میرود. معماری پایدار مانند سایر مقولات معماری، دارای اصول و قواعد خاص خود است و به طور کلی این سه مرحله را در برمیگیرد:
1ـ صرفه جویی در منابع 2ـ طراحی برای بازگشت به چرخه زندگی 3ـ طراحی برای انسان، که هرکدام آنها استراتژیهای ویژه خود را دارند.
بررسی شهرهای کویری ایران همچون یزد، کرمان و کاشان نشان میدهد که ویژگیهای کالبدی بخشهای تاریخی و سنتی شهرهای مزبور به میزان قابل توجهی با یافتههای علمی جدید تطابق دارد. همچنین به نظر میرسد که هماهنگی محیطی مزبور، محصول فرایندی طولانی از آزمون و خطاهای مکرر بوده که در طی تاریخ و در جریان طراحی و ساخت بناها و بافتهای شهری به وقوع پیوسته است.
با توجه به اینکه معماری سنتی ایران در مناطق کویری دارای پشتوانهای قوی و پر بار از جنبههای گوناگون پایداری است؛ بررسی این ویژگیها میتواند در خدمت برنامهریزی، طراحی و مردمینمودن محیط زندگی امروز قرار گیرد. بنابراین در این مقاله سعی می شود با مطالعه در مورد ویژگیهای معماری سنتی از نظر پایداری و با توجه به نکات مثبت و قابل تطبیق شیوهی زندگی امروزی و با بهرهگیری از مزایای تکنولوژی در طراحی محیط مسکونی، فرصتی فراهم شود که در ادامهی روند مذکور و در تطبیق و ترکیب آن با شرایط زمانی حال در راستای توسعه پایدار گامهای بیشتری برداشته شود.
معماری پایدار
توسعه پایدار
معماری سنتی شهرهای کویری
2010
03
01
121
128
https://www.armanshahrjournal.com/article_32605_301ad17b296191adb9419e5da10d9600.pdf
معماری و شهرسازی آرمان شهر
فصلنامه آرمانشهر
2008-5079
2008-5079
1388
2
3
مطالعه ی تطبیقی نقاشی های عاشورایی حسن اسماعیل زاده با متن مقتل روضه الشهدا
این مقاله به بررسی تاریخی روایات ترسیم شده در نقاشیهای قهوهخانهای با موضوع عاشورا میپردازد و طی یک مطالعهی تطبیقی، آنها را با مقتل روضه الشهدا مقایسه میکند.
در نقاشیهای قهوه خانهای، شاهد تجمع تعداد زیادی از روایات در یک اثر هستیم؛ که در مورد منشاء و چگونگی پیدایش آنها اطلاع دقیقی در دست نیست و به نظر میرسد که سرمنشاء بسیاری از آنها را میتوان در حوادث تاریخی، مرثیهها و سوگواریها، مجالس وعظ، تعزیهها و خرافات یافت.
از مهمترین منابعی که احتمال میرود در ترسیم روایات این نقاشیها مؤثر بوده باشد مقاتل (کتابهای تاریخی که به شرح چگونگی حادثهی کربلا میپردازند) هستند و از جملهی پرآوازهترین این مقاتل بین مردم، مقتل «روضه الشهدا» اثر «ملاحسین کاشفی» است. نثر بسیار جذاب و آمیخته بودن حوادث با جزئیاتی بیش از یک کتاب تاریخی، باعث رواج و انتشار گستردهی این کتاب در اواخر قرن دهم ( هـ.ق) و پس از آن شد؛ به نحوی که تأثیر بسیار وسیعی روی مراسم وعظ و روضه خوانی و سپس تعزیهها و نقاشیهای مذهبی داشته است و این همه در حالی است که بسیاری از پژوهشگران به صحت و سقم تاریخی روایات آورده شده در این کتاب، انتقادات شدیدی وارد ساخته، بسیاری از آنها را در زمرهی تحریفات تاریخی شمردهاند.
در این مقاله، تعدادی از نقاشیهای «حسن اسماعیل زاده» یکی از مشهورترین نقاشان مکتب قهوه خانه، به عنوان نمونه انتخاب شده و با متن کتاب روضه الشهدا تطبیق داده شده است؛ تا بدین ترتیب میزان وامگیری نقاشیها از این مقتل مشخص شود. در مرحلهی بعدی، میزان صحت و سقم تاریخی این روایت بررسی شده و برای این منظور از چند کتاب که به بررسی انحرافات تاریخی، در حادثهی عاشورا پرداختهاند و همین طور دو مقتل معتبر، استفاده شده است.
در نتیجهی این تحقیق، روشن میشود که اگرچه میزان تاثیرپذیری این آثار از روضه الشهدا بالا است؛ اما نقاش از سایر مقاتل و همین طور داستانهایی که بین مردم رواج داشته نیز بهرهی زیادی برده است. اصالت تاریخی روایات چندان برایش اهمیت نداشته و بیشتر سعی کرده وقایعی را به تصویر بکشد که از لحاظ عاطفی بر روی خودش و مخاطبش تاثیرگذاری بیشتری داشته است.
نقاشی قهوه خانه ای
مقتل
روضه الشهدا
عاشورا
حسن اسماعیل زاده
تحریفات تاریخی
2010
03
01
129
139
https://www.armanshahrjournal.com/article_32606_42b0f1be50bd1988dbf637f973c24f48.pdf
معماری و شهرسازی آرمان شهر
فصلنامه آرمانشهر
2008-5079
2008-5079
1388
2
3
معرفی سایت "PPS"
مرکز "طرحریزی برای فضاهای همگانی" (pps[1]) یک سازمان غیرانتفاعی است که هدف اصلی آن کمک به مردم و حمایت از فضاهای همگانی است که موجب ارتقای سطح کیفی جوامع میشود. این سازمان در سال 1975 پایهگذاری شده و امروزه تبدیل به یک مرکز بینالمللی شناخته شده، در ارتباط با بهترین تجربیات، اطلاعات و منابع در مورد "مکانسازی"2 شده است.
این سازمان معتقد است که با استفاده از کادر علمی و سایر همکارانش میتواند برنامهای تنظیم کند که موجب ارتقای کیفی انواع فضاهای همگانی مانند پارکها، پایانهها، مراکز مدنی، بازارها، مراکز شهری، کمپها، میادین، کنارههای ساحلی و ... گردد.
به طور کلی رویکرد اصلی این سازمان این است که فضاهای همگانی سرزنده و مردممداری ایجاد کند تا مردم به راحتی در آنها به تعاملات اجتماعی بپردازند و پیش از آنکه هر طرحی برای کالبد فضا داده شود، ترتیبی اتخاذ شود که زمینههای حضور مردم فراهم شود. این سازمان به دنبال طراحی پروژههایی است که طرح آن منعکس کننده و پاسخگوی نیازها و خواستهای جوامع محلی باشد.
در سایت این نهاد میتوان با پروژههای طراحی شده توسط این مرکز آشنا شد. از طرفی این مرکز پذیرای افرادی است که تمایل به همکاری با آن را دارند.
چشمانداز این سازمان این است که به عنوان قطب مرکزی "جنبش جهانی مکانسازی" ایدههای مردم، محققان و کسانی که مشتاق سرزنده نمودن فضاهای همگانی هستند را محقق سازد.
از نظر این ارگان کسانی که در امر مکانسازی اشتغال دارند باید با روششناسی منحصر به فرد PPS آشنا باشند. بر این اساس مجموعهای از تجربیات خود را از طریق سایت در اختیار کاربران قرار دادهاند و افراد با عضویت در این گروه امکان استفاده از همهی آنها را خواهند داشت.
مراجعه به این سایت و بازدید از پروژههای این گروه به همهی طراحان شهری توصیه میشود.
2010
03
01
140
140
https://www.armanshahrjournal.com/article_32609_1624ad8b2e619363f94d96e334539d3b.pdf