جایگاه راهنماهای طراحی در فرآیند طراحی شهری و نقش آن ها در ارتقاء کیفیت فضاهای شهری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار طراحی شهری، گروه شهرسازی دانشگاه علم و صنعت ایران، تهران، ایران.

2 کارشناس ارشد طراحی شهری، دانشگاه علم وصنعت ایران، تهران، ایران.

چکیده

در دهه‌های اخیر بحث فرآیند طراحی‌شهری یا نگرش فرآیندی به طراحی شهری توجه بسیاری از نظریه پردازان و متخصصین طراحی شهری را به خود جلب نموده است. فرآیند طراحی شهری به تعریف بهتر و کاملتر مسائل، در نظر گرفتن راه حل‌های متعدد و بهینه‌یابی، تسهیل فرآیند اجرا، کمک به تصمیم گیری و طراحی منطقی، افزایش کارایی در طراحی، انتظام بخشی به مراحل مختلف طراحی و ... منجر می‌گردد. اما آن چه که به عنوان هدف اصلی طی چنین فرآیندی به حساب می‌آید، ارتقاء بخشی کیفیات محیطی در فضاهای شهری است. در حقیقت «کیفیت» به عنوان مهمترین دستاورد یک پرو‍ژة طراحی شهری مطرح بوده و ارتقاء آن، غایت رسالت طراح شهری به شمار می‌آید. در این میان «راهنماهای طراحی شهری» با استفاده مستقیم ازعوامل کیفیت بخش محیطی در ساختار خود و بهره گیری از این عوامل در ایجاد متون، تصاویر و نقشه‌های هدایت کنندة جریان طراحی شهری، نقش بسزایی را در ارتقاء کیفیت فضاهای شهری برعهده دارند. در واقع «راهنماهای طراحی شهری» از جمله مهمترین ابزار در اختیار طراحان شهری، جهت انعکاس و ظهور تدابیر و تمهیدات کیفیت بخش در فضاهای شهری بوده و پل میان تحقیق و تدابیر نظری و فعالیت‌های حرفه‌ای را برقرار می‌نمایند. چنین دستورالعمل‌هایی قادر خواهند بود تا همچون بیانیه‌هایی عمومی، اهداف و الگوی طراحی را به منظور تحقق آنها مشخص نموده و شواهدی را که حامی این ارتباط بین هدف و الگوهای مذکور باشد، ارائه نمایند. این مقاله سعی بر آن دارد تا ضمن مشخص نمودن جایگاه و نقش راهنماهای طراحی شهری در فرآیند طراحی شهری، از آنها در ارتقاء کیفیت فضاهای شهری استفاده نموده و از این طریق ابزار قدرتمندی را برای تحقق ایده‌های طراحی و نیز نظارت بر اجرای تدابیر اتخاذ شده برای ارتقاء کیفی فضاهای شهری، در اختیار طراحان شهری قرار دهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Location of Design Guidelines in Urban Design Process and their Role in Promoting Urban Spaces Quality

نویسندگان [English]

  • Mostafa Behzadfar 1
  • Amir Shakibamanesh 2
1 Associate Professor In Urban Design, University of scince & Technology, Tehran, Iran.
2 M.A. in Urban Design, University of scince & Technology, Tehran, Iran.
چکیده [English]

In recent decades the debates on urban design process or process conception of the urban design having return to the favor of theorists and urban design experts. The urban design process lead to a better and more complete definition of problems, notice multifarious and optimal solution, facilitating the performance process, help to decision making and logical design, increasing efficiency in design, ordering to the different design phase, etc. But what makes the main goal of passing such a process is promoting the environmental qualities in urban spaces. In fact, “quality” is the most important consequence of an urban design project and its promoting is the final obligation of an urban designer. So “urban design guidelines” by direct using of environmental enhancement factors in its structure and enjoyment from these factors in creating texts, illustration, and the guide maps of urban design process, have an effective role in promoting urban spaces quality. Indeed “urban design guidelines” are the most important instruments in urban designers’ authority, to reflect and appear enhancement plans and contraption in urban spaces and creates the bridge between investigation (theoretic plans) and professional efforts. Such guidelines, as general statements, are able to express goals and design pattern in order to make plans to achieve them and show this relation between mentioned goals and patterns. This article tries to distinguish the location and the role of guidelines in urban design process, also using them on promoting urban spaces quality. So guidelines are being used to create a powerful instrument to achieve design concepts and also prepare supervising tool for reviewing the performance of the plans for urban designers.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Urban Design
  • Guidelines
  • Quality
  • Design Process
بنتلی؛ الکک؛ مورین؛ مک گلین؛ اسمیت. (1382)، محیط های پاسخده، مصطفی بهزاد فر، چاپ اول، تهران، انتشارات دانشگاه علم و صنعت ایران.
بحرینی، سید حسین. (1382)، "فرآیند طراحی شهری"، چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
بهزادفر، مصطفی. (1386)، "مبانی نظری طراحی شهری"، جزوۀ درسی، تهران، دانشگاه علم و صنعت ایران.
پاکزاد، جهانشاه. (1382)، "معیارهای کیفی سنجش فضا"، فصلنامه آبادی، سال سیزدهم، شماره39.
پاک زاد، شادی. (1386)، باز بینی طرح یک میدان شهری یادمانی، پایان نامه کارشناسی ارشد طراحی شهری، تهران، دانشگاه علم و صنعت ایران.
توسلی، محمود. (1376)، طراحی شهری در بخش مرکزی تهران، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.
تیبالدز، فرانسیس. (1383)، "شهرسازی شهروند گرا"، محمود احمدی نژاد، اصفهان، انتشارات خاک.
ذکاوت، کامران. (1382)، "راهنمای طراحی"، همایش سیما و منظر شهری، تهران، تجارب جهانی و چشم انداز آینده.
ذکاوت، کامران. (1384)، "جایگاه سیاست های طراحی شهری در نظام هدایت و راهبری"، جستارهای شهرسازی، شماره های 13 و 14.
.سیف الدینی، فرانک. (1381)، مبانی برنامه ریزی شهری، تهران، انتشارات آییژ
شکیبامنش، امیر. (1387)، "ارتقاء کیفی و پویا سازی مراکز شهری با کمک خطوط راهنمای طراحی شهری"، پایان نامۀ کارشناسی ارشد طراحی شهری، ، تهران، دانشگاه علم و صنعت ایران.
کوان، رابرت. (1385)، "چارچوب طراحی شهری، دستور کار توسعه و طرح جامع سه بعدی طراحی شهری"، سولماز حسینیون، کورش گلکار، تهران، اسلیمی.
گلکار، کورش. (1380)، "مؤلفه های سازنده کیفیت طراحی شهری"، فصلنامه صفه، شماره 34.
کوکبی، افشین. (1383)، برنامه ریزی کیفیت زندگی در مراکز شهری ، تعاریف و شاخص ها، پایان نامه کارشناسی ارشد برنامه ریزی شهری، تهران، دانشگاه تربیت مدرس.
لنگ، جان. (1386)، "طراحی شهری؛ گونه شناسی رویه ها و طرح ها همراه با بیش از پنجاه مورد خاص"، سید حسین بحرینی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
لینچ، کوین. (1381)، تئوری شکل خوب شهر، سیدحسین بحرینی، چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
Alexander, Christopher ; Ishikawa, Sara and Silverstein, Murray (1977). “A Pattern Language: Towns, Buildings, Construction”, New York: OxfordUniversity Press.
American Planning Association (2006). “Planning and Urban Design Standards”, John Wiley & Sons, INC. United States of America, New jersey.
Carmona, Matthew, Health, Tim, Oc, Taner,Tiesdell, Steven. (2003), Public Places, Urban Spaces, London, Architectural Press.
DETR&CABE. (2000), By Design, Urban Design in the Planning System: Towards Better Practice, London, Thomas Telford.
Punter, J (1994). “Design Guidelines In American Cities, A Review of Design Policies and Guidance in five West Coast Cities”, Liverpool University Press.
LDR International ,Inc (1998). "The Texas State University-San Marcos design guidelines", Texas State University San Marcos Press.
Punter, J and Carmona ,M (1997), “The Design Dimension of Planning, Theory, Content and best Practice for Design Policies”, London.
Rowland, Jon (1996). “The Urban Design Process”, Urban Design Quarterly Issue 56 oct 1995.
Urban Design Group (2003). “Urban Design Guidance, Urban Design Frameworks Development Briefs and Master Plans", London, Thomas Telford.
Urban Design Associates (2003). “The Urban Design Handbook: Techniques and Working Methods”, New York.
Violich, F. (1983), Urban Reading and the Design of Small Urban Places: The Village of Sutivan, Town Planning Review, vol. 54: 41-62.